Lola, inakalang mangkukulam, pinaslang

LOLA, INAKALANG MANGKUKULAM, PINASLANG

panahon pa ba ng pamahiin

kultura'y may mangkukulam pa rin

tulad ng napaulat na krimen

lola'y pinatay at sinunog din

pinagpapalo yaong matanda

ng tangkay ng niyog hanggang siya'y 

mawalan ng malay, tinabunan

ng tuyong dahon at sinilaban

karumal-dumal ang inihasik

o may mental health problem ang suspek

o sugapa pa sa gamot, adik

kaya kung kumilos ay may saltik

sa imbestigasyon ng pulisya

iniwanan siya ng asawa

kaya depresyon ang danas niya

subalit idinamay si lola

hustisya sa matandang pinaslang

na pinagbintangang mangkukulam

sana hustisya'y kanyang makamtan

at ang suspek ay maparusahan

- gregoriovbituinjr.

08.02.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar at Pilipino Star Ngayon, Hulyo 31, 2025

Minsan, umaawat ang napapatay

MINSAN, UMAAWAT ANG NAPAPATAY

umawat lang sa away, nasaksak pa

nandamay pa ang kainuman niya

kayhirap kung sa inuman, may away

ang umawat, siya pa ang napatay

sa ganyang away, huwag nang manood

tumawag na lang ng barangay tanod

batid nila paano ba aawat

at magdepensa upang di masilat

kaya sa inuman, maging alerto

baka mag-iba ang timpla ng ulo

ng kainuman at mapagbalingan

ka't maging dahilan ng kamatayan

ingat lagi sa ganyang pagbabarik

baka iba ang sa iyo'y ibalik

makiramdam, tagay mo man ay konti

buti nang magpaalam at umuwi

- gregoriovbituinjr.

08.01.2025

* ulat mula sa pahayagang Sagad, Agosto 1, 2025, p.2

Kadakuon 8.8 na lindol sa Rusya

KADAKUON 8.8 NA LINDOL SA RUSYA

kadakuon walo punto walo

ang lakas ng pagyanig sa Rusya

kaya sadyang pinakaba tayo

sa lindol sa tangway ng Kamchatka

pang-anim sa lindol na kaylakas

umano ito sa kasaysayan

buting maghanda ang Pilipinas

kung sa atin may epekto naman

lumikas ang nasa tabing dagat

sa pampang ng Dagat-Pasipiko

pansamantala, pagkat kaybigat

kung may tsunaming dadako rito

ang Fukushima'y alalahanin

may lindol, mayroon pang tsunami

mabuting handa ang bansa natin

kung iyan sa atin ay sumagi

- gregoriovbituinjr.

07.31.2025

* ulat mula sa pahayagang Bulgar at Abante, Hulyo 31, 2025

* ang Kadakuon ay magnitude sa salitang Hiligaynon, ayon sa Google Translate:

https://translate.google.com/?sl=en&tl=hil&text=magnitude&op=translate 

* tangway - peninsula

7M apektado sa masamang serbisyo sa tubig

7M APEKTADO SA MASAMANG SERBISYO SA TUBIG

tinumbok na ng balita ang masamang serbisyo

sa patubig, na ari ng isang mayamang angkan

sa kanila kasi'y di serbisyo kundi negosyo

ang patubig kaya naman nangyayari ang ganyan

kaya tama ang himutok ng mga maralita

manggagawa, bata, kababaihan sa kalunsuran

pati na sa malalayong relokasyon ng dukha

gayong bilang kostumer ay nagbabayad din naman

artistang si Carla Abellana'y pinuna ito

nang magpadala umano ng disconnection notice

ang kumpanya kahit walang tumutulo sa gripo

habang ang iba sa kawalang tubig nagtitiis

mas magandang kumilos na ang apektadong masa

upang isiwalat ang aba nilang kalagayan

sa kumpanya ng tubig na di ayos ang sistema

bakasakali, bakasakaling ayusin naman

- gregoriovbituinjr.

09.30.2025

* ulat mula sa Abante Tonite, 07.30.2025, p 3

Bawal umupo sa panaderya

BAWAL UMUPO SA PANADERYA

tambayan na ba ang panaderya?

na sa tabi ng eskaparate

ng tinapay ay uupuan pa

tinatambayan ba ng salbahe?

basahin mo lang ang karatula

at mapapaatras ang bibili

bakit naman? bibili lang siya

uuwi na matapos bumili

may uupo kasi sa umaga

magpapandesal at magkakape

kaya naglagay ng karatula

sa panaderyang may binibini

maganda ang naroong tindera

na sa panaderya'y nagsisilbi

ay, maraming uupo talaga

at tatambay pagkat nawiwili

- gregoriovbituinjr.

07.30.2025

Agaas

AGAAS

Una Pahalang: Hanging palay-palay

Pababa muna'y aking sinagutan

"palay-palay"? di ako mapalagay

at AGAAS ang salitang lumitaw

tiningnan ko sa talasalitaan

na sa diksyunaryo ang kahulugan

ay "mahina at banayad na hangin"

lumang salita, bagong kaalaman

bilang makata, nais ibahagi

ng inyong lingkod ang salitang mithi

pangkalikasang sa pisngi pagdampi

ay gamitin sa tula, kwento't dagli

naramdaman ko ang mga agaas

sa balahibo'y nagpatindig agad

baka may alaala't namamalas

na sa paghimbing mamaya'y bubungad

- gregoriovbituinjr.

07.29.2025

* palaisipan mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hulyo 29, 2025, pahina 11

* mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 16

Ang People's SONA

ANG PEOPLE'S SONA

taun-taon na lang, naroon sa kalsada

kung baga'y isa itong tungkulin talaga

magsulat, mag-ulat, magmulat, magprotesta

at sabihin ang totoong lagay ng masa

ang serbisyo ay dapat di ninenegosyo

kilanling ganap ang karapatang pantao

tuligsa sa katiwalian sa gobyerno

lider ay makipagkapwa't magpakatao

di dapat maghari'y maperang negosyante

o kapitalista kundi mga pesante

uring manggagawa, kabataan, babae

labanan ang dinastiya't trapong salbahe

nais kasi naming mabago ang sistema

kung saan ay wala nang pagsasamantala

sistemang kontraktwalisasyon ay wala na

ang pampublikong pabahay ay mangyari na

buti pa'y pag-aralan natin ang lipunan

tanungin bakit may mahirap at mayaman

mula rito, paglingkurang tapat ang bayan

upang gobyerno ng masa'y matayo naman

- gregoriovbituinjr.

07.28.2025

* bidyo kuha ng makatang gala na mapapanood sa kawing na: 

https://www.facebook.com/share/v/1Hv5cvALgM/ 

Talumpati ng KPML sa People's SONA

TALUMPATI SA PEOPLE'S SONA

inaasahan nilang ang handog ko'y tula

subalit tinalakay ko'y isyu ng dukha

hawak ang mikropono'y aking binalita

ang bagong batas na tatama sa dalita

kung sa UDHA ay tatlumpung araw ang notice

bago maralita'y tuluyang mapaalis

sa N.H.A. Act, sampung araw lang ang notice

ahensya'y may police power nang magdemolis

noon, 4PH ang ipinangalandakan

sa ngalan ng dukha nitong pamahalaan

para pala sa may payslip at Pag-ibig 'yan

napagtanto nilang pambobola na naman

matapos magsalita, pagbaba ko sa trak

ilang lider agad sa akin kumausap

talakayan sa isyu'y inihandang ganap

sa bagong batas, dalita'y mapapahamak

minsan nga sa sarili'y naitatanong ko

ganito na nga ba ako kaepektibo?

o tatamaan sila sa nasabing isyu?

salamat, sa masa'y nailinaw ko ito

- gregoriovbituinjr.

07.28.2025

* ang RA 12216 (National Housing Authority Act o NHA Act of 2025) ay naisabatas noong Mayo 29, 2025

* di ko malitratuhan o mabidyuhan ang sarili sa pagtatalumpati, kaya narito'y bidyo ko habang nagwawagayway ng bandila ang iba't ibang samahang lumahok sa People's SONA

* nagsalita ako bilang sekretaryo heneral ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML)

* mapapanood ang munting bidyo sa kawing na: https://www.facebook.com/share/v/1F7YdSan7y/ 

Nadapa sa rali

NADAPA SA RALI

noon, sa rali ay di ako nadadapâ

maghabulan man, nang ako pa'y bata-batâ

ngayon, naapakan ang streamer, nadapâ

nanghina ba o matanda na akong sadya?

nakiisa ako sa maraming tumangan

ng mahabang streamer, hanggang maapakan

iyon, nadapa, kanilang inalalayan

maraming salamat sa mga kasamahan

napagitnaan pa ng dalawang pangulo

isa'y sa maralita, isa'y sa obrero

na tangan ang streamer nang nadapa ako

buti't umalalay naman silang totoo

tingin ng iba, ako'y nahilo sa rali

iba'y nagtanong kung lagay ko ba'y mabuti

okay na ako, ang tangi ko lang nasabi

minsan, ganyan pala'y talagang nangyayari

ang kanang tuhod ng pantalon ay may gasgas

pag-uwi ng bahay ay aking napagmalas

kanan at kaliwang tuhod din ay may gasgas

nilagay ko'y alkohol at pangunang lunas

ramdam ay hiya ng aktibistang Spartan

na di naging listo sa ganoong lakaran

sa harap kasama'y kapwa lider pa naman

ay, dapat isipin sariling kalusugan

- gregoriovbituinjr.

07.28.2025

Ang misyon

ANG MISYON

mabigat ang misyon ng mga tibak na Spartan

buhay na'y inalay upang baguhin ang lipunan

nang kamtin ng bayan ang asam na kaginhawahan

at pagkakapantay, walang dukha, walang mayaman

hindi sila rebelde, kundi rebolusyonaryo

di man naapi, sa api'y nakiisang totoo

pinag-aralan ang lipunan, kalakaran nito

primitibo komunal, alipin, piyudalismo

ang kapitalismo sa kasalukuyang panahon

ay bulok na sistemang dapat nang kalusin ngayon

pangarap ay pantay na lipunan anuman iyon

magpakatao, walang pagsasamantala roon

ngunit niyakap nilang misyon ay di imposible

kung sama-sama ang mga manggagawa, pesante

maralita, vendor, kabataan, bata, babae

lalo na't nagkakaisang diwa, kilos, diskarte

mabigat ang misyon pagkat para sa santinakpan

na pinag-aalsa ang pinagsasamantalahan

niyayakag itayo ang makataong lipunan

para sa bukas ng salinlahi't sandaigdigan

- gregoriovbituinjr.

07.27.2025

Ilagay sa loob ng basurahan

ILAGAY SA LOOB NG BASURAHAN

pakiusap na iyon ay wasto lang

ilagay sa loob ng basurahan

iyang kalat mo, huwag ipatong lang

doon sa ibabaw ng basurahan

sa basura mo'y nandidiri ka ba?

kaya di maipasok ang basura

sa loob, gayong merong espasyo pa

sa sariling basura'y nasusuka?

dinggin mo lang ang simpleng pakiusap

batid kong kaydali nitong magagap

pagkat paraan ito ng paglingap

nang kalinisan ay ating malasap

huwag ipatong sa labas, ang pakay

baka langaw ay mamugad nang tunay

narito, kinatha kong tula'y tulay

nang basura mo'y sa wasto ilagay

- gregoriovbituinjr.

07.27.2025

* litratong kuha sa loob ng isang gusali 

Kapraningan sa gitna ng kalasingan

KAPRANINGAN SA GITNA NG KALASINGAN

ay, mahirap kainuman

itong may mental health problem

na ating nabalitaan

sadyang karima-rimarim

kainuman lang kanina

yaong sa kanya'y pumaslang

pakikitungong maganda

asal pala'y mapanlinlang

may Mental Health Act na tayo

nakakatulong bang sadya

bakit nangyari'y ganito

talagang kasumpa-sumpa

sa bidyo mismo ng suspek

di raw niya sinasadya

tila siya may pilantik

at alamat daw ng Wawa

anong naitulong ng Act

upang pigilan ang ganyan

alak, utak, napahamak

bakit sila nagkaganyan

- gregoriovbituinjr.

07.27.2025

* ulat mula sa pahayagang Tempo, Hulyo 26, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2

* Republic Act 11036 (Mental Health Act) - An Act Establishing a National Mental Health Policy for the Purpose of Enhancing the Delivery of Integrated Mental Health Services, Promoting and Protecting the Rights of Persons Utilizing Psychosocial Health Services

https://lawphil.net/statutes/repacts/ra2018/ra_11036_2018.html 

Kabayanihan sa gitna ng unos

KABAYANIHAN SA GITNA NG UNOS

salamat at nababalita

ang ganitong kabayanihan

nars na sumagip ng binaha

ang inabot ng kamatayan

si Alvin Jalasan Velasco

ang halimbawa ng bayani

sa ngayong panahong moderno

tumupad sa misyon, nagsilbi

siya'y nars at ambulance driver

na sa pagsagip ay mabilis

responder sa Local Disaster

Risk Reduction Management Office

mabuhay ka, Alvin, mabuhay

at di ka nagdalawang isip

sinakripisyo mo ang buhay

upang iyong kapwa'y masagip

- gregoriovbituinjr.

07.26.2025

* ulat mula sa pahayagang Abante Tonite, Hulyo 26, 2025, tampok na balita (headline) at pahina 2

ENIAC

ENIAC

anim na kababaihan pala

ang unang programmer ng ENIAC

na sa historya'y unang computer

o ang Electronic Numerical

Integrator and Computer noong

pangalawang daigdigang digma:

sina Jean Bartik, Betty Holberton,

sina Kay McNulty, Marlyn Meltzer,

Frances Spence at Ruth Teitelbaum

mga human computer na noon

na nagdisenyo ng algorithm 

na nagtatag ng modern programming 

pati na flow chart at modern system

mga kababaihang kaygaling

tara, sila'y ating kilalanin

- gregoriovbituinjr.

07.25.2025

* ulat mula sa kawing na: https://www.eniac.vc/writings/remembering-the-eniac-six 

Di lang ulan ang sanhi ng baha

DI LANG ULAN ANG SANHI NG BAHA

natanto ko ang katotohanang

di lang pala sa dami ng ulan

kaya nagbabaha sa lansangan

kundi barado na ang daanan

ng tubig, mga kanal, imburnal

basura'y nagbarahang kaytagal

nang dahil sa ating mga asal

pagyayaring nakatitigagal

MMDA ay nakakolekta

ng animnaraang tonelada

ng samutsaring mga basura

magmula sa Tripa de Gallina

isang malaking pumping station

sa Lungsod Pasay, kaya ganoon

dapat talagang linisin iyon

tayo'y ayusin ang tinatapon

kapag mga ganyan ay barado

ang katubigan lalo't bumagyo

ay walang lalabasang totoo

di ba? kaya babahain tayo

panahon namang gawin ang dapat

basura'y huwag basta ikalat

maging responsable na ang lahat

lansangan ay huwag gawing dagat

- gregoriovbituinjr.

07.24.2025

* ulat mula sa pahayagang Pang-Masa at Bulgar, Hulyo 24, 2025, pahina 2

Ombudsman

OMBUSDMAN

opisyales na tinalaga ng pamahalaan

nag-iimbestiga ng reklamo ng mamamayan

laban sa pampublikong ahensya o institusyon

o anumang salungat sa batas o regulasyon

dulugan siya upang dinggin ang katotohanan

dapat malayang mag-isip, walang kinikilingan

susuriin ang anumang natanggap na reklamo

kung di matwid, di patas, may diskriminasyon ito

gagawa naman ang Ombudsman ng rekomendasyon

upang reklamo'y matugunan, gagawa ng aksyon

aba'y ang tungkulin ng Ombudsman pala'y kaybigat

dapat matalaga rito'y magsilbing buong tapat

dapat siya'y may integridad lalo't mang-uusig

ng tiwaling nanunungkulan, di maliligalig

tulad ng sinabi ni Conchita Carpio-Morales,

dating Ombudsman, pati pagkatao ay malinis

indipendiyente at di tuta ng nagtalaga

sinumang makapangyarihan, maging pangulo pa

katarungan sa mga api, di sa malalakas

pamantayan ay batas, hustisya, parehas, patas

- gregoriovbituinjr.

07.24.2025

* litrato mula sa News5

Dante at Emong

DANTE AT EMONG

kapwa malakas daw sina Emong at Dante

tulad ba ng boksing nina Baste at Torre

aba'y katatapos lang ng Pacquiao at Barrios

may boksing na naman ba? o ito na'y unos?

halina't paghandaan, mga kababayan

at tayo'y huwag maging tagapanood lang

kung sinong malakas o kung sinong magaling

baha na ang maraming lugar at kaylalim

kayrami ngang sa boksing ay magkakalaban

sina Torre at Baste pa'y magsusuntukan

buti sina BBM at Trump, tila bati

habang sa taripa, ating bayan ay lugi

di magsusuntukan sina Dante at Emong

sila'y mga bagyong sa Pinas sumusulong

climate change na ito, nagbabago ang klima

climate emergency, ideklara! ngayon na!

- gregoriovbituinjr.

07.24.2025

* litrato ay tampok na balita (headline) sa pahayagang Pang-Masa, Hulyo 24, 2025

Relief goods

RELIEF GOODS

mahilig pa rin talagang mang-asar

si Kimpoy ng Barangay Mambubulgar

kadalasan, komiks ay pagbibiro

ngunit may pagsusuri ring kahalo:

nagtanong ang anak sa kanyang ina

relief goods na mula taga-gobyerno

ay ubos na raw ba? sagot sa kanya

bigay ba nila'y tatagal? tingin mo?

saan aabot ang sangkilong bigas

sa atin lang, kulang na sa maghapon

at ang dalawang lata ng sardinas

isa'y ginisa, isa'y agad lamon

mahalaga'y mayroon, kaysa wala

at isang araw nati'y nakaraos

di tayo nganga, bagamat tulala

saan kukunin ang sunod na gastos

ang mga nagre-relief ay may plano

ilan ang bibigyan, pagkakasyahin

at kung nabigyan ka, salamat dito

kahit papaano'y may lalamunin

subalit kung tiwali ang nagbigay

nitong sangkilong bigas at sardinas

baka wala tayong kamalay-malay

yaong para sa atin na'y may bawas

- gregoriovbituinjr.

07.24.2025

* litrato mula sa pahayagang Bulgar, Hulyo 24, 2025, pahina 3

Pinikpikan sa pang-apatnapung araw

PINIKPIKAN SA PANG-APATNAPUNG ARAW

nagpinikpikan habang inalala

ng angkan ang pang-apatnapung araw

ng pagkawala ng aking asawa

habang ramdam ko pa rin ay mapanglaw

isa nang tradisyon ang pinikpikan

bilang alay, bilang pasasalamat

sa lumikha nitong sansinukuban

habang ramdam ko pa rin yaong bigat

sa dibdib, tila sangkaterbang bato

ang nakadagan, buti't di sumikip

ang dibdib, nakakatayo pa ako

habang si misis ang nasasaisip

magpapatuloy pa rin yaring buhay

sa kabila ng nadaramang lumbay

- gregoriovbituinjr.

07.23.2025

Sino ang mabuting tao?

SINO ANG MABUTING TAO?

yaon bang pagiging mabuting tao

ay parang mabuting Samaritano?

tulad ba ng sabi ni Mayor Vico?

di tulad ng mga salbaheng trapo?

sakaling nagtagumpay ka't yumaman

ngunit mayroon namang naapakan

sa mahihirap ay walang paggalang

masasabi bang matagumpay iyan

tulad nitong mga kapitalista

na tinitingnang mapagsamantala

sweldo'y kaybaba ng obrero nila

obrerong nagpaunlad sa pabrika

mataas nga ang kinita mo't sahod

subalit manggagawa mo'y hilahod

kabutihan ba rito'y mahahagod

sitwasyong ito ba'y nakalulugod

iskwater pa rin ang maraming dukha

artistang sumikat pala'y sugapa

halal na trapo pala'y dalahira

ang mabuting tao ba'y sinong sadya

- gregoriovbituinjr.

07.23.2025

* litrato mula sa dyaryong Philippine Star